Elektronik Ticarette Tüketicinin Cayma Hakkı

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (“TKHK”) ile de mesafeli sözleşmeler kapsamında elektronik ticarete yönelik düzenlemeler yapılmıştır. TKHK tüketicilere yönelik işlemleri kapsadığından taraflardan birinin tüketici olması halinde uygulanacaktır.

TKHK kapsamında mesafeli sözleşmelere ilişkin olarak tüketicinin cayma hakkına ilişkin oldukça detaylı düzenlemeler yapılmış ve cayma hakkının süresi, şartları açıkça belirlenmiştir. Gerek e-ticaret sitelerinden alışveriş yapan tüketiciler gerekse de TKHK kapsamında satıcı ve sağlayıcı olarak tanımlanan ticari amaçlarla tüketiciye hizmet ya da mal sunan tüzel ve gerçek kişiler tarafından bu düzenlemelerin bilinmesi çok büyük önem taşımaktadır.

Mesafeli Sözleşmelerde Tüketicinin Cayma Hakkının Kapsamı

Mesafeli Sözleşmeler TKHK m.48’de düzenlenmektedir. Hükme göre tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu süre içinde satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmiş olması yeterlidir. Dolayısıyla TKHK kapsamında cayma hakkının kullanımı için öngörülen tek şart on dört günlük süredir.

TKHK kapsamında çıkarılan Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde ise hakkın kullanımına ilişkin detaylı düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim aldığı gün başlar. Ancak tüketici, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine kadar olan süre içinde de cayma hakkını kullanabilir.

Yönetmeliğe göre cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin cayma hakkı süresi dolmadan, yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı[1] ile satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmesi yeterlidir.

Satıcı ve sağlayıcının cayma hakkının kullanılması halindeki yükümlülükleri ise Yönetmeliğin 12. maddesinde düzenlenmiştir. Anılan maddeye göre, satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma hakkını kullandığına ilişkin bildirimin ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içinde, varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlüdür. Söz konusu geri ödemenin tüketicinin satın alırken kullandığı ödeme aracına uygun bir şekilde ve tüketiciye herhangi bir masraf veya yükümlülük getirmeden tek seferde yapılması gerekmektedir.

Satıcı veya Sağlayıcının Cayma Hakkına İlişkin Bildirim Yükümlülüğü

Cayma hakkının önemi ve on dört günlük süre içerisinde hiçbir gerekçe göstermeksizin kullanılabilir oluşunun da etkisiyle söz konusu hakkın bildirimine ilişkin de satıcı ve sağlayıcı için yükümlülükler öngörülmüştür.

TKHK m.48’e göre satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Yönetmelik’te düzenlenen ön bildirim yükümlülüğü kapsamında tüketici, mesafeli sözleşmenin kurulmasından ya da buna karşılık gelen herhangi bir teklifi kabul etmeden önce ilgili maddede gösterilen hususların tamamını içerecek şekilde bilgilendirilmek zorundadır. Cayma hakkı da bu kapsamda yer almaktadır. Buna göre tüketici, satıcı veya sağlayıcı tarafından:

1. Cayma hakkının olduğu durumlarda, bu hakkın kullanılma şartları, süresi, usulü ve satıcının iade için öngördüğü taşıyıcı,
2. Cayma bildiriminin yapılacağı açık adres, faks numarası veya elektronik posta bilgileri,
3. Cayma hakkının kullanılamadığı durumlarda, tüketicinin cayma hakkından faydalanamayacağına ya da hangi koşullarda cayma hakkını kaybedeceği,

hususlarında bilgilendirilmelidir. Yine Yönetmelik uyarınca satıcı ve sağlayıcı, tüketicinin ön bilgileri edindiğini kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun olarak teyit etmesini sağlamak zorundadır. Aksi halde sözleşme kurulmamış sayılacaktır.

Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Tüketici, cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirilmezse, cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı değildir. Bu süre her halükarda cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer.

Cayma Hakkının Kullanılamayacağı Sözleşmeler

Yönetmeliğin 15. maddesinde cayma hakkının uygulanmayacağı mesafeli sözleşmeler düzenlenmektedir. Buna göre taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça cayma hakkı aşağıda sayılan sözleşmelere uygulanmayacaktır:

1. Fiyatı finansal piyasalardaki dalgalanmalara bağlı olarak değişen ve satıcı veya sağlayıcının kontrolünde olmayan mal veya hizmetlere ilişkin sözleşmeler.
2. Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler.
3. Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler.
4. Tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olan mallardan; iadesi sağlık ve hijyen açısından uygun olmayanların teslimine ilişkin sözleşmeler.
5. Tesliminden sonra başka ürünlerle karışan ve doğası gereği ayrıştırılması mümkün olmayan mallara ilişkin sözleşmeler.
6. Malın tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olması halinde maddi ortamda sunulan kitap, dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin sözleşmeler.
7. Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar dışında, gazete ve dergi gibi süreli yayınların teslimine ilişkin sözleşmeler.
8. Belirli bir tarihte veya dönemde yapılması gereken, konaklama, eşya taşıma, araba kiralama, yiyecek-içecek tedariki ve eğlence veya dinlenme amacıyla yapılan boş zamanın değerlendirilmesine ilişkin sözleşmeler.
9. Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen gayrimaddi mallara ilişkin sözleşmeler.
10. Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetlere ilişkin sözleşmeler.

E-ticaret alanında gerek yatırım öncesi gerekse yatırım sonrası aşamalarda bu alandaki mevzuata uyumun kontrol edilmesi ve elektronik sözleşmeler ile e-ticaret sitesinin bu kapsamda incelenmesi çok büyük önem taşımaktadır. Bağ & Günen Hukuk Bürosu olarak bu alandaki uzmanlığımız kapsamında müvekkillerimize e-ticaret mevzuatına uyum ve ilgili diğer konularda danışmanlık hizmetleri vermekteyiz.

[1] Tüketicinin gönderdiği veya kendisine gönderilen bilgiyi, bu bilginin amacına uygun olarak makul bir süre incelemesine elverecek şekilde kaydedilmesini ve değiştirilmeden kopyalanmasını sağlayan ve bu bilgiye aynen ulaşılmasına imkan veren kısa mesaj, elektronik posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza kartı ve benzeri her türlü araç veya ortamını ifade eder.