Alan Adı Uyuşmazlıkları Çözümü Olarak ICANN Tahkim Usulü
Günümüzde web siteleri oldukça gelişmiş, son yıllarda artan bir hızla büyük, küçük pek çok işletme, kişiler, kurumlar, dernekler vs. web sitesi sahibi olmuş, hatta Türk Ticaret Kanunu’nda[1] dahi ticari işletmelerin kullanacağı web sitelerine dair şartlar hüküm altına alınmıştır. Hızla gelişen bu alanda zamanla “.com” uzantıları yetersiz gelmeye başlamış ve pek çok yeni uzantı ile tescil edilebilecek web sitesi sayısı da artmış, bu da marka sahipleri açısından çeşitli riskleri beraberinde getirmiştir.
Markaların, tescilli olsa dahi, 3. kişiler tarafından farklı bir uzantı ile alan adı olarak kullanılması günümüz hukuki düzenlemeleri ile mümkündür. Bunu bir örnekle açıklayacak olursak; www.xyz.com.tr sitesi ve xyz tescilli markası ayakkabı sektöründe faaliyet gösteren A şirketine aitken, B kişisi www.xyz.com ya da www.xyz.net sitelerini kendi adına alıp, ayakkabı sektöründe faaliyet gösterebilmektedir. Bu durumda A şirketi Türkiye’de hukuki ve cezai yollara başvurarak; site sahiplerinin tespitini, marka hakkına tecavüz dolayısıyla erişimin engellenmesini, tazminat vs. talep edebilir. Buna karşılık ise, öncelikle ilgili sitelerin B kişisi ile bağlantısı hukuki olarak tespit edilmesi gereğiyle karşılaşılmaktadır. Günümüzde pek çok web sitesinin sahibi ya da içerik sağlayıcısı, siteleri tescil eden firmalar olarak göründüğünden ve hatta bu firmalar yurtdışı merkezli olduklarından bu tespit işleminin dahi dosyaları yıllarca sürüncemede bıraktığı görülmektedir. Diğer yandan Türk mahkemeleri tarafından verilen “erişimin engellenmesi” kararları, çeşitli uygulamalar ile kullanıcılar tarafından aşılabildiğinden, faydasız kalmakta; sitenin yayında olduğu her gün marka sahiplerinin zararları daha da artmaktadır. Ayrıca Türk Mahkemeleri hiçbir şartta “.com.tr” uzantısı dışındaki uzantılı web siteleri için iptal ya da devir kararı verememektedir. Bu da sorunu iyice çözümsüz hale getirmektedir.
Yukarıdaki örnekte izah olunduğu üzere, çözümsüz kalan bu süreçler için ICANN’a başvuru etkili bir yöntemdir. ICANN tahkim usulü, alan adının tescili esnasında kabulü zorunlu olan bir çözüm yoludur. Bu halde web sitesi sahibi, bu şartların içeriğinden haberdar olmasa bile, ihtilaf halinde ICANN tahkim usulü kurallarına göre ihtilafın halli yoluna gidilmesini kabul etmiş sayılmaktadır. ICANN tahkim usulü, normal tahkim usulüne oranla çok daha kısa bir sürede ihtilafları kesin çözümlere kavuşturmaktadır. Aşağıda avantajları detaylı olarak izah edileceği üzere ICANN başvurusu,
- Davalara göre hızlı bir çözüm yoludur.
- Sitelere tüm dünyada erişiminin engellenmesini sağlayabilmektedir.
- Aitlik bilgileri gizli olan sitelerin dahi aitlik bilgilerine hızlıca ulaşabilmektedir.
- Dava masraflarından çok daha ekonomiktir.
- Ve en önemlisi, şikâyet konusu olan sitelerin marka sahibine devrini sağlamaktadır.
- ICANN Tahkim Usulü Şartları
Tam listesi World Intellectual Property Organization (WIPO) web sitesinde görülebileceği üzere, .com, .net, .org, .biz, .info, .mobi, vb.[2] uzantılı alan adları ICANN kurallarının uygulandığı web siteleridir. Bu suretle “üzerinde hukuken hak sahibi olduğunuz marka” ibaresinin kötü niyetli kullanımının engellenmesi amacı ile ICANN tahkim heyetine başvurulabilir.
- Yetkili Tahkim Kuruluşları
ICANN tahkim usulü, ancak ICANN tarafından akredite edilmiş kuruluşlar tarafından uygulanabilir. Bu kapsamda World Intellectual Property Organization (WIPO), ICANN tahkim usulünün uygulanmasında en fazla rağbet edilen kurumdur.
- Başvuru İçin Hukuki Şartlar
ICANN’a yapılan bir müracaatın başarılı sonuçlanması, yani alan adının devri veya iptali sonucunu doğurması için gerekli şartlar şu şekildedir;
- İnternet alan adının benzer şekilde bir başkası tarafından kullanılması,
- Bu kullanımın haklı nedene dayanmadığı,
- Bu kullanımın kötü niyetle ve haksız kazanç amacı ile gerçekleştirildiği
- Kötü Niyetli Tescil Ve Kullanmanın İspatlanması
Bu konuda ICANN uygulamasında çeşitli ispat şekilleri örnekleri ile belirlenmiştir. Örneğin internet kullanıcılarını haksız kullanılan marka ile iltibas veren siteye kasten çekmek için hareket eden kişi kullanımı kötü niyetli kabul edilmiştir.
Ayrıca ICANN başvurusu gerçekleştirilmesi halinde tahkim heyeti başvuruyu, iltibas yaratan alan adı sahibine göndermekte ve savunma talep etmektedir. Burada kişinin cevap vermemesi hali de kötü niyet olarak kabul görmekte ve tahkim heyeti doğrudan alan adının başvuru sahibi tarafından talep edilen şekilde silinmesine ya da devrine karar vermektedir.
- Hakem Kararlarının Uygulanması ve Hakem Masrafları
Dava ve vekâlet ücreti masraflarını şikâyette bulunan; yani haklarının zedelendiği düşüncesiyle tahkim yoluna başvuran, (başvuru olumlu sonuçlansa dahi) karşılamaktadır. Ancak şikâyette bulunan tek kişilik bir hakem istemiş, karşı taraf cevap vererek üç kişilik bir hakem heyeti tarafından karar verilmesini talep etmişse, dava masrafları ancak bu durumda taraflar arasında yarı yarıya paylaştırılır.
Günümüz itibariyle WIPO’nun resmi sitesinden alınan bilgiye göre; şikâyet edilecek site sayısına göre de değişmekle beraber; 1-5 adet alan adı için tek hakemli başvuru için 1500 $ ve üç hakemli başvuru için 4000 $ harç yatırılması gerekmektedir.
Açıklanan hususlar gözetilerek; ICANN tahkim heyetine başvurarak marka adı ile iltibas meydana getiren alan adının iptali veya devredilmesi talebinde bulunulmasının internet yolu ile gerçekleştirilen haksız kullanım şekillerinin engellenmesi amacı ile en etkin ve kısa yollardan biri olduğunu, Bağ & Günen Hukuk Bürosu olarak tecrübe gerektiren bu alanda yıllardır hizmet sunduğumuzu önemle bilginize sunarız.
[1] 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu
[2] http://www.wipo.int/amc/en/domains/cctld/